Artist

Şeyh Hamdullah

Amasyalı Sarıkadızâdeler ailesinden Sühreverdiyye şeyhi Mustafa Dede’nin oğlu olan Şeyh Hamdullah, 15. yüzyıl boyunca verimli bir kültür ortamının yaşandığı, şehzade sancağı Amasya’da yetişti. Meşhur Hattat Hayreddin Mar’aşî’den (ö. 1472?) icazetini aldı. Şehzadeliğini uzun yıllar bu şehirde geçiren, âlimlerin ve sanatkârların hamisi Şehzade Bayezid’in çevresinde yer aldı. Sultan II. Bayezid (salt. 1481-1512), Amasya’daki şehzadeliği sırasında Şeyh Hamdullah’tan hüsnühat dersleri aldı. Bayezid tahta çıktıktan sonra İstanbul’a gelerek sarayda hat hocalığı yaptı. İslam dünyasının ünlü hattatları Yakut el-Mustasımî (ö. 1298) ve Abdullah Sayrafî’nin (ö. 1344’ten sonra) yazılarını inceleyen Şeyh, Sultan II. Mehmed’in (salt. 1444-46, 1451-81) kütüphanesi için Yakut üslubunda eserler istinsah etti. Bu üslubu eserlerinde başarıyla uyguladığı için kendisine “Yakut-ı Sânî” (İkinci Yakut) unvanı verildi. Şeyh Hamdullah, aklam-ı sitteyi Osmanlı beğenisine göre yorumlayarak harf ve kelimeleri yeniden şekillendirdi. Özellikle sülüs ve nesih yazıda, harflerin şekil ve ölçülerini kusursuz bir güzelliğe kavuşturdu. Şeyh’in üslubunun önde gelen takipçileri, oğlu Mustafa Dede (ö. 1538) ve damadı Şükrullah Halife’dir. Hüseyin Şah (1557’de sağ), Derviş Ali (ö. 1673), Şekerzade Mehmed (ö. 1753), Kazasker Mustafa İzzet (ö. 1876), Mehmed Şevkî (ö. 1887) ve Hasan Rıza (ö. 1920) Şeyh Hamdullah’ın yolunu takip eden hattatlardır. Şeyh Hamdullah, 1512’de Sultan II. Bayezid’in tahttan feragat etmesinin ve tahta oğlu I. Selim’in (salt. 1512-1520) geçmesinin ardından inzivaya çekildi. Sultan I. Selim dönemini evinde ibadet ederek ve talebelerinin ziyaretini kabul ederek geçirdi. Babası I. Selim’in ardından 1520’de tahta çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın (salt. 1520-1566) Şeyh Hamdullah’ı saraya davet ederek hürmet gösterdiği ve kendisi için bir mushaf yazmasını istediği, ancak hattatın yaşlandığını ileri sürerek Muhyiddin Amâsî’yi tavsiye ettiği, bunun üzerine Kanuni’nin ona bir samur kürk giydirip hayır duasını aldığı bilinmektedir.