Abidin Dino’nun sanat yaşamı boyunca tekrar tekrar döndüğü başlıca motif eldir. Dino için el; insanın dünyayla kurduğu ilişkiyi, kendine dair tanıklığını, üretimi, direnişi ve ifadeyi taşıyan, varoluşa, emeğe ve belleğe dair çok katmanlı bir anlatıdır. Hayatı boyunca defalarca resmettiği eller, onun görsel hafızasında yalnızca bir anatomi çalışması değil, bir düşüncenin, bir çağın, hatta bizzat sanatçının kendisinin izlerini taşır. Dino nerede olursa olsun, önüne aldığı her kâğıda, elinin altındaki her malzemeyle yeni eller yaratmıştır. Bu ısrarlı üretim, zamanla “el” kelimesinin sanatta Abidin Dino’nun ismiyle özdeşleşmesine yol açar.
Sanatçının yaşamının son döneminde kaleme aldığı “Les Mains” [“Eller”] kitabı, bu derinlikli ilgiyi yazılı bir zemine taşır. Dino, burada elin fiziksel yapısından yola çıkarak taşıdığı anlamlar evrenine yönelir. Fransız şair Arthur Rimbaud’nun “Elime asla sahip olamayacağım!” haykırışına atıfla, çağının ellerini resmetmekle yetindiğini söyler. “El kendi imgesini yansıtıyor: Özportre,” derken, elin yalnızca dış dünyayı değil, bireyin iç dünyasını da yansıttığını vurgular. Ona göre avuç içindeki çizgiler, “uzay dürbünleriyle görülen yıldızlar kadar anlaşılması güç işaretler”dir; bu nedenle eller, yalnızca yeryüzüyle değil, gökyüzüyle de ilgilidir. Elin çizgilerinde içsel coğrafyalar, zamanın izleri ve yaşanmışlıkların tortusu bir aradadır.
“El üstü, eloğlu, elaltı, el koma, eller yukarı, sakar el, el çabukluğu, eli silahlı, tatlı el, eli torbada, elden ne gelir, elden gitmek, elhasıl elden de…” diye uzayıp giden ifadelere dökülen eller, sanatçının belleğinde sözcüklerle, biçimlerle, duygularla iç içe geçer. Dino’nun elleri bazen yakalar, bazen bırakır, bazen üretir, bazen yok eder. Ama hepsi, izleyicinin karşısına varla yok arasında bir yerden, iz bırakmak üzere çıkar.
SSM Resim Koleksiyonu’nda yer alan “El” başlıklı bu taş baskı, sanatçının el temasına duyduğu saplantılı ilginin özgün bir örneğidir. Biçim ve içerik arasında kurduğu hassas dengeyle, elin hem maddi gerçekliğini hem de simgesel gücünü açığa çıkarır. Parmakların kıvrımı, bileğin eğimi, çizginin titrekliği ve boşluğun kullanımıyla el, bir nesne olmaktan çıkar; yaşanmışlıkla yüklü bir özneye dönüşür. Elin biçiminden çok, taşıdığı anlam öne çıkar; kimi zaman dokunan, kimi zaman iten, kimi zaman da yalnızca iz bırakan bir el.
Dino’ya göre el, yalnızca fiziksel bir uzuv değil, insanın kendisiyle ve dünyayla kurduğu bağın en doğrudan yansımasıdır. Bu nedenle “El”, hem sanatçının imzası hem de onun bakışından izleyiciye uzatılan sessiz bir çağrıdır.
